Küresel iklim değişikliği ve buna bağlı olarak artan sıcaklıklar, meyveciliği ciddi anlamda tehdit ediyor. Özellikle yaz aylarında uzun süreli sıcak hava dalgaları, meyve ağaçlarında stres oluşturarak verim ve kalite kaybına yol açabiliyor. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sütyemez, aşırı sıcaklıklara karşı alınabilecek önlemleri sıralayarak, üreticilere önemli uyarılarda bulundu.
1️⃣ Gölgeleme ile Güneş Yanıklarına Karşı Koruma
Güneşe daha hassas olan meyve türlerinde, %50–70 oranında ışık geçiren gölgeleme ağlarının kullanımı öneriliyor. Özellikle genç ağaçlarda yaprak ve meyve yüzey sıcaklığını düşüren bu uygulama, güneş yanıklarını azaltıyor.
2️⃣ Gövde ve Yaprak Uygulamaları: Kaolin ve Kireçleme
Ağaç gövdelerinin kireçle beyazlatılması, güneş ışığını yansıtarak aşırı ısınmayı önlüyor. Yaprak ve meyve yüzeyine uygulanan kaolin ise hem meyve yanıklığını engelliyor hem de su kaybını azaltıyor. Kirece eklenen bakır sülfat ise mantar hastalıklarına karşı ek bir koruma sağlıyor.
3️⃣ Damlama Sulama ile Derin ve Verimli Nem
Vahşi sulama yöntemlerinden kesinlikle kaçınılması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Sütyemez, özellikle sıcak dönemlerde damlama sulamanın düzenli yapılması gerektiğini belirtiyor. Sulamanın sabah veya akşam saatlerinde yapılması, buharlaşmayı azaltarak nemin toprakta daha uzun süre kalmasını sağlıyor. Ayrıca toprak nem sensörleri ile yapılan kontrollü sulama, hem su tasarrufu hem de bitki sağlığı açısından büyük fayda sağlıyor.
4️⃣ Malçlama ve Toprak Yönetimi
Saman, yaprak, kompost veya siyah plastik gibi malç materyalleri ile yapılan uygulamalar, buharlaşmayı azaltarak toprak sıcaklığının dengelenmesini sağlıyor. Toprağın organik maddece zenginleştirilmesi ise sıcaklık stresine karşı daha dirençli bir ortam oluşturuyor.
5️⃣ Bitki Besleme ve Biyostimülan Uygulamaları
Ağaçların sıcak stresine karşı dayanıklılığını artırmak için, potasyum, kalsiyum ve bor içerikli gübrelerin düzenli kullanımı öneriliyor. Ayrıca aminoasit ve antistres içerikli yaprak gübreleri, bitkinin savunma mekanizmasını destekleyerek sıcaklık etkilerini azaltıyor.
6️⃣ Budama Stratejileri ile Gölge Oluşturma
Ağaçların taç yapısının doğru budama ile düzenlenmesi, iç kısımların doğrudan güneşe maruz kalmasını engelliyor. Ancak yaz dönemlerinde aşırı budamadan kaçınılması gerektiği, aksi halde ağacın gövdesinde güneş yanıklarının oluşabileceği belirtiliyor.
7️⃣ Aşırı Sıcak Dalgalarına Karşı Geçici Tedbirler
Acil durumlar için gölgelik brandalar hazırlamak, sıcak dalgası öncesinde ekstra sulama yapmak gibi basit ama etkili tedbirler, kısa vadede ağaçları koruyabiliyor.
8️⃣ Uzun Vadeli Planlama ve Dayanıklı Tür Seçimi
Sürdürülebilir ve kaliteli üretim için bahçe tesis aşamasında iklim koşulları dikkate alınmalı. Rüzgar kıran bitkilerle planlama yapılmalı, sıcaklığa daha dayanıklı tür ve çeşitler (örneğin zeytin, sumak) tercih edilmeli. Ayrıca sıcağa toleranslı anaçlar üzerine aşı yapılması, ağaçların dayanıklılığını artırıyor.
Prof. Dr. Mehmet Sütyemez, bu stratejilerin sadece mevcut sıcak hava dalgalarına karşı değil, iklim değişikliğiyle mücadelede de hayati öneme sahip olduğunu vurguluyor.
Sütyemez'e göre, “Meyve bahçesi tesis ederken, sürdürülebilir tarım uygulamaları ve iklim değişikliğine adaptasyon stratejileri en baştan planlanmalı ve tavizsiz uygulanmalıdır.”
