“Bir ekonomi, insanı mutlu edemiyorsa, hiçbir istatistik onu başarılı gösteremez.”
— Prof. Dr. Mahmut YARDIMCIOĞLU, BATI ASYA ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ BAŞKANI
Türkiye ekonomisi, son yıllarda küresel dalgalanmalar, yapısal zayıflıklar ve iç politika belirsizliklerinin etkisiyle ciddi bir kırılganlık sürecine girmiştir. Bu kırılganlık yalnızca ekonomik göstergelerle değil; toplumun yaşam kalitesi, gelir adaleti ve geleceğe dair güven duygusuyla da doğrudan ilişkilidir.
Dolayısıyla ekonomik reformların yalnızca makro dengeleri düzeltmekle kalmayıp, aynı zamanda bireylerin yaşamına dokunan insan merkezli bir dönüşüm süreci yaratması gerekmektedir.
EKONOMİK DÖNÜŞÜMÜN TEMEL BOYUTLARI
Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşabilmesi için ekonomik büyümenin niteliği yeniden tanımlanmalıdır.
Yüksek büyüme oranları, tek başına refah artışı anlamına gelmemektedir.
Gerçek kalkınma; üretken yatırımlar, sosyal adalet, çevresel sürdürülebilirlik ve insan onuruna dayalı ekonomik politikalar ile mümkündür.
Bu bağlamda Türkiye’nin yeni ekonomik yönelimi, piyasa mekanizmasının etkinliğini korurken toplumsal faydayı önceleyen bir model inşa etmelidir.
POLİTİKA ÖNERİLERİ: İNSAN ODAKLI EKONOMİK VE FİNANSAL DÖNÜŞÜM İÇİN YOL HARİTASI
FİNANSAL İSTİKRARIN SOSYAL TEMELLERE DAYANDIRILMASI
Para ve maliye politikaları, yalnızca fiyat istikrarı hedefiyle değil; insani güvenlik perspektifiyle yürütülmelidir.
Merkez Bankası bağımsızlığı, toplumsal refah hedefleriyle uyumlu hale getirilmeli; finansal piyasalar şeffaf ve denetlenebilir bir yapıya kavuşturulmalıdır.
REEL SEKTÖR VE KOBİ’LERİN YENİDEN GÜÇLENDİRİLMESİ
Türkiye ekonomisinin dinamosu olan KOBİ’ler, ucuz krediye erişim ve ihracat desteği açısından önceliklendirilmelidir.
Kredi Garanti Fonu benzeri mekanizmalar, üretken yatırımlar lehine yeniden yapılandırılmalı; finansal kaynaklar spekülasyondan üretime yönlendirilmelidir.
FİNANSAL OKURYAZARLIK VE HANEHALKI KORUMASI
Toplumun büyük bir kesimi, finansal sistemin işleyişi hakkında bilgi eksikliğinden zarar görmektedir.
Ulusal çapta bir finansal okuryazarlık seferberliği başlatılmalı; bireylerin borçlanma, tasarruf ve yatırım bilinci güçlendirilmelidir.
SOSYAL FİNANSMAN MODELLERİ VE KATILIMCI EKONOMİ
Klasik finansman sisteminin dışında; sosyal finans, katılım bankacılığı ve etki yatırımı modelleri geliştirilmelidir.
Devlet, bu tür yatırımlara vergi avantajı ve uzun vadeli finansman desteği sağlayarak sermayeyi toplumsal üretkenliğe yönlendirmelidir.
GELİR DAĞILIMI ADALETİNİN EKONOMİK PERFORMANSA ENTEGRASYONU
Makroekonomik başarı artık sadece büyüme oranı değil; gelir dağılımı dengesiyle de ölçülmelidir.
Büyümeden elde edilen gelirin en az %1’lik payı doğrudan sosyal yatırım fonlarına aktarılmalıdır.
SÜRDÜRÜLEBİLİR FİNANS VE YEŞİL DÖNÜŞÜM FONLARI
Türkiye’nin çevresel sürdürülebilirliği, finansal sistemin merkezine alınmalıdır.
Yeşil tahviller, karbon kredisi piyasaları ve çevreye duyarlı yatırım fonları için ulusal bir düzenleyici çerçeve oluşturulmalıdır.
DİJİTAL FİNANS VE ERİŞİM EŞİTLİĞİ
Dijital dönüşüm süreci, finansal kapsayıcılık için büyük bir fırsattır.
Mobil bankacılık ve dijital ödeme altyapıları, kırsal bölgelerdeki üreticiler ve küçük işletmeler için erişilebilir hale getirilmelidir.
SONUÇ: EKONOMİ, İNSAN İÇİN VARDIR
Türkiye’nin geleceği, yalnızca güçlü para politikalarıyla değil; adil paylaşım, üretken yatırım ve sosyal güvenlik dengesiyle inşa edilmelidir.
İnsanı merkeze almayan hiçbir ekonomik model sürdürülebilir değildir.
Bu nedenle ekonomik istikrarın kalıcılığı, finansal göstergelerin değil; toplumun adil paylaşıma olan inancının güçlenmesiyle mümkündür.
KAYNAKÇA
• Acemoğlu, D. & Robinson, J. (2012). Why Nations Fail. Crown Business.
• Stiglitz, J. E. (2019). People, Power, and Profits. W. W. Norton & Company.
• World Bank (2024). Global Economic Prospects.
• OECD (2023). Inclusive Growth Framework.
• TÜİK (2025). Ekonomik Göstergeler ve Sosyal Refah Raporu.
KISA YAZAR BİYOGRAFİSİ
Prof. Dr. Mahmut YARDIMCIOĞLU, ekonomi ve yönetim bilimleri alanında akademik çalışmalar yürütmektedir.
Batı Asya Araştırma Enstitüsü Başkanı olarak anılmakta olup, insan merkezli kalkınma ve toplumsal adalet ilkelerini savunan bir ekonomik yaklaşımı benimsemektedir.
