ÖĞRENMEK ARAÇTIR
Çocuklara karne hediyesi vaat etmek birçok açıdan sakıncalıdır.
Karne hediyesi çocuğu motive eder ama ne için? İyi not almak için.
Çocuğun da, ailenin de amacı iyi not almak değil, ‘öğrenmek’ ve ‘gelişmek’ olmalıdır. Karne hediyesi, çocuğu gerçek amaçtan (öğrenmek) uzaklaştırır, araca (notlar) odaklanmasını sağlar. Araç, amaç olur. Çocuk öğrenmek için değil, iyi not almak için çalışır. Öğrenmeden de iyi not alınabilir.
ÖĞRENMEKTEN SOĞUMA
Dahası çocuk öğrenmeye karşı olumsuz bir tutum geliştirir.
Çünkü çocuk şöyle düşünür: Ailem bana rüşvet (karne hediyesi) teklif ediyor. Öyleyse, öğrenmek kendi içinde değerli değildir. Değerli olsaydı, rüşvet teklif etmezlerdi.
Dış motivasyon (hediye), iç motivasyonu (öğrenmek) azaltır.
Öğrenmek ikinci plana atılır. Çocuk hiç öğrenmese de iyi not aldıysa, mutlu olur. Bunun bedelini gerçek hayatta öder.
KOLAY VE ETİK OLMAYAN İŞLER
Amaç iyi not almak olunca, çocuk öğrenmeden kolay yollardan iyi not almanın peşine düşebilir.
Çocuk, zor işlerden kaçar ve risk almaz. Çünkü zor işlere kalkışırsa başarısız olma ihtimali doğar ve düşük not alabilir. Bu da ödüle ulaşmasını engeller.
Risk almadan ve zoru denemeden öğrenmek ve gelişmek zordur. Notu, gelişime tercih eder. Risk almayı öğrenemez.
Dahası çocuk iyi not almak için, etik olmayan yolları seçebilir. Örneğin, kopya çeker veya ödevini başkasına yaptırır. Amacı not değil, öğrenmek olan öğrenciler bu tür yollara başvurmaz. Ödül, etik olmayan davranışlar öğretebilir.
SÜRDÜRÜLEBİLİRMOTİVASYON
Bazı aileler, “Çocuk yüksek not alsın da öğrenmese de olur” diyerek ödül vermekte sakınca görmez. Bu durumda bile karne hediyesi sürdürülebilir bir motivasyon sağlamaz.
Çünkü her sömestr hediyenin değerini arttırmak gerekir. Çocuk aynı değerdeki bir hediyeyle motive olmaz. Her zaman daha fazlasını ister.
Her sene hediyenin değerini arttırmak da mümkün değildir. Aile kendini bir girdaba sokmuş olur.
Çocuk hediye için değil de öğrenmek için çalışırsa sürekli iç motivasyonu olur.
MOTİVASYON ÖLÜR
Karne hediyesi bazı çocukları kısa sürede motive etse de bazılarının da motivasyonunu tamamen bitirir.
Çünkü ödüle ulaşamayacağını düşünen çocuklar, bir süre sonra çalışmayı bırakır. “Ben ne yaparsam yapayım zaten ödüle ulaşamam” der.
Bu durumda üzülmezler bile, çünkü karne hediyesi çocuğa kötü not alma hakkı verir.
Aile bu durumda çocuğuna bir şey diyemez çünkü çocuk, “İyi not alırsam hediye alacağınızı söylediniz. Ben hediye istemiyorum. Öyleyse kötü not alabilirim” der.
Yani, kötü not alma hakkı otomatikman meşrulaşır. Aile hediye ile motive etmek yerine, çocuğa yardımcı olsaydı, çocuk gelişebilirdi.
BENİM İÇİN ÇALIŞ
İyi not almak ve sınıfını geçmek çocuğun sorumluluğundadır.
İnsanlar sorumluluklarını bir şey kazanmak için değil, değerlerinden dolayı yapar.
Aile karne hediyesi vaat ettiği zaman, çocuğa “Sınıfını benim için geçmelisin”mesajı verir.
Çocuğun sorumluluk alması engellenir.
YAPAY SEVGİ
Aile karne hediyesi vaat ederse ve çocuk kötü not alınca almazsa, çocuğa şöyle bir mesaj gider: Biliyorum sen tableti (karne hediyesi) çok istiyorsun. Benim bu tableti seni sevdiğim/seni mutlu etmek/çocuğum olduğun için almam gerekir ama almıyorum. Çünkü istediğimi yapmadın.
Çocuk, “Ailem benim ihtiyacımı veya isteğimi önemseseydi, her durumda alırdı”der ve değersiz hissetmeye başlar.
Kısacası, karne hediyesi birçok açıdan sakıncalıdır. Motive eder ama öğrenmek değil, not için kısa süreliğine eder. Çocuk değersiz hisseder. Çocuğa kötü not alma hakkı verir.
NE YAPMALISINIZ?
Bu sene için çocuğunuza söz verdiyseniz, sözünüzü mutlaka tutmalısınız. Yoksa güven kaybedersiniz.
Ama diğer yıllar için çocuğunuzla konuşmalısınız.
Sizin için değil, kendisi için eğitim aldığını bilmeli. Dahası notlara değil, öğrenmeye odaklanmalısınız. “Ödevin var mı?” sorusundan ziyade, “Bu ödevle ne öğreniyorsun?” sorusunu sormalısınız.
Okulların da aynı zamanda gerçek öğrenme ve keşfetme ortamı yaratması gerekir.
O zaman hediye vaadine gerek kalmaz ve evde yapay sevgi oluşmaz. Çocuğun sürekli motivasyonu olur.
KARNE HEDİYESİ OKSİMORONDUR
- ZATEN ‘karne hediyesi’ ifadesi bir oksimorondur. Çünkü hediye, koşula bağlı olmaz. İnsanlar hediyeyi içinden geldiği için koşulsuz alır. İçinde ‘gerçek sevgi’ vardır. Ödülde veya rüşvette, koşul olduğu için ‘yapay sevgi’ vardır. Karne koşuluna bağlanan hediye, zaten ‘hediye’ değil, ‘ödül’ veya ‘rüşvettir’. Aslında ‘karne hediyesi’ diyerek, koşullu yapay sevgiyi, gerçek sevgi kisvesi altına gizliyoruz. Karne hediyesi değil, karne ödülü dememiz gerekir.
NEDEN KARNE HEDİYESİ ALIRIZ?
- KARNE hediyesi zararlıysa aileler neden bunu vaat ediyor?
Çünkü okullar çocuklarda iç motivasyon oluşturamıyor. Okullarda keşfetme ve öğrenme olmuyor. Çocuk iç motivasyonla (öğrenme, keşfetme ve gelişme) ders çalışmıyor veya ödev yapmıyor. Okullardan sıkılıyor. Aile de iç motivasyon oluşturmayı bilmediği için, bildiği şeyi yapıyor. Yani, çocuğa dış motivasyon (ödül) sunuyor. Öğrenme aşkıyla çalışan çocuğa, zaten aile ödül vaat etmek zorunda kalmaz. Onun için ödül yerine yapılması gereken, çocukta iç motivasyon oluşturmaktır.
