Yeni Yargı Reformu Stratejisi'nde kurum/kuruluş ve sivil toplum örgütlerinin katılımı ve katkılarıyla hazırlanan 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyet yer aldı.
Belge hazırlanırken önceki Yargı Reformu Stratejilerinin uygulanma durumu, adalet alanında ülke içinde ve uluslararası alanda yaşanan gelişmelerle paydaşların görüşleri dikkate alındı.
Çalışmalar kapsamında AB, Avrupa Konseyi, Venedik Komisyonu ve diğer uluslararası kuruluşların rapor ve değerlendirmeleri ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatları da göz önünde bulunduruldu. Ayrıca, AB, Avrupa Konseyi ve AİHM temsilcileri ile taslak üzerinde gerçekleştirilen görüşmelerden geniş biçimde yararlanıldı.
Belgede amaç, hedef ve faaliyetler somut biçimde kaleme alındı. Bu yöntemle belgenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek tereddütlerin engellenmesi ve kamuoyu denetiminin daha etkin sağlanması hedeflendi.
Belgenin yayımlanmasını takiben, ayrıca açık ve ölçülebilir eylem planı hazırlanması, söz konusu eylem planının, belirlenen amaç ve hedefler için tahsis edilen bütçeyi, ilgili amaç ve hedefler çerçevesinde sorumlu/ilgili kurumları ve bağlı kalınacak takvimi içermesi öngörülüyor.
Belgenin uygulanma durumunun izlenmesi için Adalet Bakanlığınca Türkçe ve İngilizce yıllık izleme raporları hazırlanması, bu raporların kamuoyu ile paylaşılması planlanıyor.
Öte yandan, uygulamada ortaya çıkacak sorunların giderilmesi ve izlemenin şeffaf anlayışla yürütülebilmesi için Bakanlık dışından ilgili kurum ve kuruluşların da katılımının sağlandığı organizasyon yapısı öngörüldü.
Bu kapsamda belgenin yayımlanmasından itibaren en geç 3 ay içinde "Yargı Reformu Stratejisi İzleme ve Değerlendirme Kurulu" oluşturulacak.
Tüm paydaşların katılımının sağlanacağı bu Kurul, belirli periyotlarla toplanacak ve kamuoyuna açık izleme ve değerlendirme raporları hazırlayacak.
Belgeyi şekillendiren ilkeler
Yeni strateji belgesinde 2023 yargı vizyonu, "güven veren ve erişilebilir bir adalet sistemi" çerçevesinde şekillenirken insan odaklı hizmet anlayışının geliştirilmesi, yargıya güvenin artırılması, hak ve özgürlüklerin daha etkin korunup geliştirilmesi, makul sürede yargılanma hakkının gözetilmesi, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının geliştirilmesi, adalete erişimin kolaylaştırılması, hukuki güvenliğin güçlendirilmesi konuları ilke olarak benimsendi.
Belgede belirlenen 9 amaç ise "Hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi", "Yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığının geliştirilmesi", "İnsan kaynaklarının nitelik ve niceliğinin artırılması", "Performans ve verimliliğin artırılması", "Savunma hakkının etkin kullanımının sağlanması", "Adalete erişimin kolaylaştırılması ve hizmetlerden memnuniyetin artırılması", "Ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması", "Hukuk yargılaması ile idari yargılamanın sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması", "Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması" başlıklarıyla sıralandı. Bu amaçlar altında 63 hedef ve 256 faaliyet yer aldı.
Bu kapsamda belgede ilk başlık olan "Hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi" için geniş bir bakış açısıyla yeni politikalar belirlendi. Hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuatın gözden geçirilmesi ve gerekli değişikliklerin yapılması hedeflendi.
Bu çerçevede, ifade özgürlüğüne ilişkin mevzuat ve uygulama analiz edilerek bireylerin hak ve özgürlük alanlarını daha da genişletecek düzenlemeler yapılacak. İfade özgürlüğünü ilgilendiren yargı kararlarına karşı kanun yolu güvencesi artırılacak. Özgürlük ve güvenlik hakkını etkileyen, gözaltı, tutuklama ve diğer koruma tedbirlerine ilişkin mevzuat ve uygulama gözden geçirilerek ölçülü bir şekilde uygulanması yönünde değişiklikler yapılacak ve tedbirler alınacak. Azami tutukluluk süresine ilişkin hükümler, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenecek.
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da ve diğer kanunlarda yer alan erişim engelleme usulleri, ifade özgürlüğü çerçevesinde ele alınarak gerekli değişiklikler yapılacak. Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru üzerinden verdiği ihlal kararlarının, usul kanunlarında yargılamanın yenilenmesi sebebi olarak yer alması sağlanacak. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, AB müktesebatı çerçevesinde gözden geçirilecek ve uyumlaştırma çalışmaları tamamlanacak. Makul sürede yargılanma hakkının ihlali konusundaki başvuruları incelemek ve tazmin etmek üzere etkili bir mekanizma oluşturulacak.