Temiz Hava Hakkı Platformu’nca yayımlanan “Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri’ raporuna göre, Afşin'deki termik santraller, 33 yılda 17 bin erken ölüme neden oldu. 33 yıldır çalışan Afşin A ve 15 yıldır çalışan Afşin B santralleri bölgede geri dönüşü olmayan bir tahribat oluşturdu.
Greenpeace’in 2014 tarihli raporuna göre, Afşin’deki santraller Avrupa’nın en yüksek kirlilik kaynaklı muhtemel ölüm oranına sahip.
Avrupa İklim Ağı (CAN Europe), Çevre İçin Hekimler Derneği, Greenpeace Akdeniz, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), İş ve Meslek Hastalıkları Uzmanları Derneği (İMUD), Pratisyen Hekimlik Derneği, Sağlık ve Çevre Birliği (HEAL), TEMA Vakfı, Türk Nöroloji Derneği, Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD), Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türk Toraks Derneği (TTD), Yeşil Barış Hukuk Derneği, Yeşil Düşünce Derneği, Yuva Derneği, 350.org ile WWF-Türkiye’nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu, Türkiye’nin 2016 – 2018 yılları arasında hava kalitesi durumunu inceleyerek ‘Kara Rapor’ adıyla bir rapor hazırladı.
Temiz Hava Hakkı Platformu tarafından hava kirliliği ölçümleri ve ölüm istatistikleri verileri kullanılarak yapılan analize göre, Türkiye’de 2017 yılında hava kirliliği trafik kazalarının 7 katı can aldı. Afşin- Elbistan bölgesi 2018’de 10 ay boyunca kirli hava soludu 70 sayfalık ‘Kara Rapor’da Afşin ve Elbistan ile ilgili olarak tespitleri ise insan sağlığının ne kadar büyük tehlikeyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu.
Rapora göre 2018 yılında hava kalitesi en kötü olan il, Afşin – Elbistan bölgesinde işletmede olan 2 tane kömürlü termik santrali ve yeni santral planları ile gündeme gelen Kahramanmaraş oldu. 2018 yılında hava kalitesi, ulusal sınır değerlerine göre değerlendirildiğinde 81 ilin yarısından fazlası kirli hava soludu. Aralarında Elbistan, Iğdır, Soma, Bursa, Mersin, Erzincan gibi istasyonların olduğu toplam 15 istasyonda 300 günden fazla limit aşımı ölçülmesi, hava kirliliğinin 2018 yılının tamamına yayılan bir sorun olduğunu gösterdi.
32 bin erken ölüme neden olacak
Greenpeace Akdeniz’in Mart 2019’da hazırladığı "Afşin’de Kömürlü Termik Santrallerin Bedeli" isimli hava modellemesi raporuna göre Afşin’deki santrallerden çıkan emisyonlar yetişkinlerde inme, akciğer kanseri, kalp ve solunum yolu hastalıkları ve çocuklarda solunum yolu enfeksiyonları riskini artırıyor.
Bu santraller kum tanesinden bile küçük parçacık madde (PM2,5) ve azot dioksit (NO2) kirliliği nedeniyle bugüne kadar 17 bin erken ölüme neden oldu.
Afşin’e 4 tanesi EÜAŞ’a ait olmak üzere toplamda 6 santral daha yapılmak isteniyor. Greenpeace Akdeniz’in modellemesine göre mevcut santraller ve yapılması planlanan santraller ömürlerini tamamladığında toplamda 32 bin erken ölüme neden olacak.
Türkiye’de aktif 28 kömürlü termik santral, planlanan ise 40’tan fazla kömürlü termik santral projesi var. Greenpeace Akdeniz, “Kömürü Bırak” projesi kapsamında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan kömürlü termik santral projelerini iptal etmesini ve yenilenebilir enerjiye yatırım yapmasını talep ediyor. Elbistan’da yaşayanlar neredeyse tüm yıl (10 aydan fazla gün) boyunca sınır değerlerin üzerinde kirli hava soludu.
İl bazındaki değerlendirme Elbistan’daki kirliliği gözden kaçırıyor Raporda ayrıca sadece istasyonlardaki ölçümlere bakmanın illerdeki hava kalitesinin yanlış anlaşmasına neden olabileceği kaydedildi. Bununla ilgili en çarpıcı örneğin ise Kahramanmaraş olduğu belirtildi. Kahramanmaraş’ın hava kirliliği ortalaması çok yüksek olsa da (92 μg/m3), il merkezindeki istasyonda ölçülen kirlilik düzeyi 58 μg/m3 olduğu için il ortalamasına bakılması Türkiye’deki en yüksek değerin ölçüldüğü Elbistan’daki kirliliğin (125 μg/m3) gözden kaçırılmasına neden olabileceği vurgulandı.
